Persbericht
Noord-Limburgse heemkringen herdenken de "Groote Oorlog" met eigen verhaal
2014 wordt een bijzonder jaar met tal van herdenkingsactiviteiten in het kader van "100 jaar Groote Oorlog".
Het is echter weinig bekend dat de Eerste Wereldoorlog ook in onze contreien haar sporen heeft nagelaten en het dagdagelijkse leven van toen met angst tekende.
De mobilisatie, de gewaagde acties van generaal Deschepper,de vluchtelingen, de elektrische (doden)draad langsheen de grens met het neutrale Nederland, de spionage, de smokkel en de grote treinramp in Hamont vormen de thema's voor het project
"De Groote Oorlog rond de Kluis 1914-1918".
Dit project is een initiatief van het Grevenbroekmuseum, de lokale heemkundekringen uit Achel, Bocholt, Hamont, Kaulille, Neerpelt, Sint-Huibrechts-Lille, Cranendonck (NL), Heeze-Leende(NL), Valkenswaard(NL) en het VVV Hamont-Achel en wil de herdenking van de Eerste Wereldoorlog terugbrengen tot op het regionaal (lokaal) grensoverschrijdend (BE/NL) niveau.
Door middel van 5 goed afgewogen thematische en chronologische deelprojecten van 2014 tot 2018 wordt WO I als het ware herbeleefd. Naast de jaarlijkse publicaties in brochurevorm en een vaste tentoonstelling wil de projectgroep focussen op activiteiten waarbij de bevolking op een interactieve vorm wordt betrokken (fiets-en wandelroutes, workshops, lezingen, schoolprojecten,...)
Het eerste deelproject beschrijft de situatie in Noord-Limburg vanaf de mobilisatie eind juli 1914 tot omstreeks Kerstmis 1914.
Met een aangepast Schlieffenplan verwachtte het Duitse keizerrijk binnen 6 weken Frankrijk te veroveren doch hield hierbij geen rekening met het neutrale België en de verbeten strijd die het Belgische leger zou voeren. In oktober 1914 vielen steden zoals Antwerpen, Gent en Brugge in Duitse handen doch de opmars van de keizerlijke troepen werd vanuit Noord-Limburg nog enigszins vertraagd.
Generaal Deschepper met o.a. gendarmes en vrijwilligers bracht met gerichte prikacties verwarring onder de bezetter. Die werd genoodzaakt om een bijkomende troepenmacht naar de uithoek van onze provincie te sturen. Represailles zoals in Eksel en Lanaken bleven niet uit en er vielen slachtoffers onder burgers en militairen.
De druk van de Duitse overmacht was niet meer te houden waardoor bijvoorbeeld de buskruitfabriek "COOPPAL" te Kaulille door het Belgisch leger werd verlaten. Via omzwervingen wist Deschepper met zijn gevolg zich te hergroeperen in het gebied van Achel, Hamont en Sint-Huibrechts-Lille.
Tijdens een van de schermutselingen in Hamont werd verzetsman Edgard de Caritat, burgemeester van Lanaken, op 7 oktober dodelijk getroffen. De Duitsers stelden een ultimatum en dreigden Hamont te verwoesten.
Vele burgers en militairen zochten hun heil over de grens in Budel.
Op 17 oktober 1914 werd aan de Achelse Kluis het legertje van Deschepper omsingeld maar de generaal bleef koppig en dacht niet aan overgave. Toen de Duitsers met enkele kanonschoten het torentje van de Kluis vernielden, werd een vlucht naar het neutrale Nederland de enige optie.
Wie meer wil weten over het wel en wee van de Noord-Limburgers en generaal Deschepper kan vanaf 2 augustus 2014 terecht op de tentoonstelling aan de Achelse Kluis.
Volgende deelprojecten
• 2015 : de dodendraad
• 2016 : spionage
• 2017 : het dagelijkse leven en smokkel
• 2018 : wapenstilstand, herdenkingen in Noord-Limburg en de treinramp in Hamont
meer informatie via noordlimburg1914-1918.be
1914 in Noord-Limburg: van fait-divers naar hot-news.
Tot voor kort werd Noord-Limburg nauwelijks in verband gebracht met WO I. Het was een streek waar nooit een oorlog gevoeld werd. In het kader van de herdenking van 100 jaar WO I wordt duidelijk dat in Noord-Limburg wel oorlogsgeschiedenis geschreven werd.
De Belgische geschiedschrijving vermeldt alleen Halen en dan nog in sterk overdreven heroïsche beeldspraak. De grootse overwinning van het Belgisch leger tegen de Duitse ruiterij en nog net op Limburgse bodem.
Wie wat meer op details lette, hoorde nog wel over enkele slachtpartijen van Duitse Uhlanen in Zuid-Limburgse dorpen maar die werden al even snel vergeten door de grote en beruchte Duitse interventies in Leuven, Dendermonde of Temse.
Toch speelde zich in Limburg een eigenaardig stukje militaire geschiedenis af.
Tijdens de opmars van het Duitse leger voorbij Leuven, richting Antwerpen, werden door separate (semi)militaire groeperingen achterhoedeacties ondernomen tegen de Duitse krijgsmacht.
Eén van de meest bekende was die van de Limburgse provinciale militaire gouverneur, generaal Deschepper.
Bij het uitbreken van de oorlog werd deze intussen gepensioneerde generaal ijlings benoemd als militair gouverneur van de provincie Limburg. In die hoedanigheid had hij de beschikking over een aantal militaire of para-militaire troepen zoals gendarmes, vrijwilligers of gewone militairen. In opdracht van de Belgische militaire overheid kreeg hij een aantal taken om Duitse legereenheden te viseren met het oog op het zoveel mogelijk vertragen van de Duitse opmars richting Antwerpen of de kuststreek of het noorden van Frankrijk.
Of de acties van generaal Deschepper hun nut bewezen hebben valt erg te betwijfelen. Over het algemeen worden zijn interventies door de Duitse overheid onmiddellijk geassocieerd met daden van franc-tireurs,vrijschutters of gewoonweg guerrillastrijders.
Generaal Deschepper bleef in België actief vanaf 4 augustus tot 17 oktober 1914. Na zijn overtocht aan de Achelse Kluis naar Nederland bleef hij conform het internationaal neutraliteitsverdrag gevangen in een Nederlands kamp. Pas na de oorlog kon hij zoals alle andere geïnterneerde militairen terugkeren naar België.
Zijn militaire rol tijdens WO I bleef dus bepekt tot de maanden augustus, september en oktober 1914.
In de prachtige én historische omgeving van de Achelse Kluis presenteert de projectgroep De Groote Oorlog rond de Kluis een unieke overzichtstentoonstelling over het eerste oorlogsjaar 1914 met focus op Noord-Limburg. Het startschot wordt op 2 augustus 2014 gegeven.
Voor alle informatie verwijzen we u naar de website: noordlimburg1914-1918.be
Voorstelling projectgroep
In april 2013 werd in Hamont-Achel de projectgroep De Groote Oorlog rond de Kluis 1914-1918 opgericht.
Als voorzitter van het hele project fungeert Magda Theuwis, toeristisch gids Hamont-Achel en regio. Na overleg in de regio bleek de belangstelling van veel actoren in het erfgoedveld zeer groot te zijn. De projectgroep bestaat nu uit een uniek grensoverschrijdend samenwerkingsverband tussen 9 heemkringen uit: Bocholt en Kaulille, Hamont en Achel, Neerpelt en Sint-Huibrechts-Lille, Valkenswaard, Heeze-Leende en Cranendonck; het VVV Hamont-Achel , het museum Grevenbroek en het RAF-comité
Hamont-Achel.
De projectgroep heeft al een grondige organisatie in talloze werkgroepen opgezet om de herdenking van 100 jaar Groote Oorlog (WO I) in de regio op eigentijdse wijze te presenteren met focus op de eigen regio.
Voor elk oorlogsjaar is een aparte werkgroep opgericht. Daarnaast is er een coördinerende kerngroep,een algemene vergadering en een werkgroep die het financieel beleid zal opvolgen.
Juridisch is het hele project ondergebracht onder de VZW Documentatiecentrum Dr. Bussels, Hamont-Achel.
De samenwerking zal resulteren in een groots opgevat project dat over de hele herdenkingsperiode 1914-1918 zal uitmonden in een voortdurend wisselende tentoonstelling vanaf 2014 tot en met 2018.
Als locatie voor deze tentoonstelling is gekozen voor de Achelse Kluis, een belangrijke herdenkingsplaats van de Groote Oorlog: de plaats waar het Duitse leger een kortstondige actie voerde op 17 oktober 1914 om het legertje van generaal Deschepper tot de overgave te dwingen; de plaats waar gedurende gans de oorlog activiteiten van de Duitse bezetter plaatsvonden; de plaats waar een bijzonder verhaal van de elektrische draadversperring werd geschreven.
Naast de tentoonstelling zal de projectgroep via andere activiteiten de bevolking herdenkingsmomenten aanbieden van de Groote Oorlog, in de vorm van bijv. wandel- en fietsroutes, lezingen, concrete schoolprojecten, publicaties, workshops rond het thema van het dagelijkse leven van onze voorouders in de Groote Oorlog.
De projectgroep De Groote Oorlog rond de Kluis 1914-1918 heeft inmiddels vanwege de overheid financiële en deels materiële steun toegezegd gekregen. De provincie Limburg geeft een subsidie in het kader van het provinciaal project Limburg 1914-1918. De gemeente Hamont-Achel en Neerpelt hebben eveneens een subsidie toegekend voor de hele projectperiode 2014-2018 en ook de gemeente Bocholt heeft voorlopig voor 2014 een subsidie toegezegd.
Samen met nog bijkomende private financiering en met de grote inzet van de vele vrijwilligers van de deelnemende verenigingen zal dit project van Noord-Limburg tot stevige resultaten leiden.
De projectgroep rekent dan ook op ruime belangstelling uit Limburg, Vlaanderen en Noord-Brabant.
Thematentoonstellingen
Het project De Groote Oorlog rond de Kluis 1914-1918 wil de herdenking van Wereldoorlog I, naast het evidente Belgisch, Vlaams en algemeen Limburgs kader, terugbrengen op het regionaal (lokaal) niveau.
Door middel van 5 goed afgewogen thematische deelprojecten in de periode 2014-2018 wordt een zo volledig mogelijke studie en herbeleving van deze belangrijke historische gebeurtenis gerealiseerd.
Het is de bedoeling om in de regio en ook daarbuiten via allerlei kanalen en projectonderdelen een ruime belangstelling voor dit onderwerp aan de dag te leggen.
Naast jaarlijkse deelpublicaties in brochurevorm en tentoonstellingen, wil de projectgroep vooral focussen op activiteiten waarbij de bevolking op een meer interactieve rol wordt mede betrokken, zoals fietsen wandelroutes, workshops, lezingen, ervaringsactiviteiten, oral history, schoolprojecten...
De centrale plaats van deze activiteiten is en blijft de Achelse Kluis die ook tijdens WO I een belangrijke rol en permanente aandacht kreeg vanwege de Duitse bezetter.
De vijf jaarthema's zijn:
2014: De militaire actie van generaal Deschepper door Limburg tot zijn ontwapening aan de grens in de Achelse Kluis met het vervolgverhaal van de internering in Nederland (Harderwijk). Militaire betekenis van deze actie.
2015: De oprichting van de Doodendraad met nadruk op het technisch aspect en het emotionele verhaal: unieke situatie in Hamont-Achel, Bocholt en deel van Neerpelt met een eerste draadversperring en het ontstaan van een niemandsland (1915) en een tweede draadversperring aan de nationale grens.
2016: De spionage aan de grens: het belangrijke netwerk in en rond Neerpelt met de belevingsverhalen van bijv. burgemeester Keunen en 'topspion' Jaak Tasset.
2017: Het dagelijkse leven tijdens WO I in de regio. De vele aspecten van het dagelijkse leven via talrijke bronnen geven een echt verhaal van de ernst van WO I. Een studie van de gemeentearchieven ligt voor de hand.
2018: Het einde van WO I: wapenstilstand, chaos met ongevallen zoals de treinramp in Hamont op 18 november. De terugkeer van de soldaten naar de heimat.
Het eerbetoon voor de frontsoldaten: gemeentelijke stoeten in 1919, oprichting oud-strijdersverenigingen, herdenkingsmonumenten, historische en herdenkingspublicaties.
